21 december 2020

Banken die leningen verstrekken, stellen zich altijd bloot aan kredietrisico: het risico dat de kredietnemer de lening niet kan aflossen. Als dat gebeurt, is er sprake van een niet-renderende lening. Een lening wordt niet-renderend genoemd als de bank meent dat de kredietnemer waarschijnlijk niet in staat is de lening af te lossen, of als die een betalingsachterstand van 90 dagen of meer heeft.

Niet-renderende leningen drukken de winst en veroorzaken verliezen, wat de soliditeit van de bank niet ten goede komt. Banken met veel niet-renderende leningen kunnen geen geld uitlenen aan huishoudens en bedrijven en dat is schadelijk voor de hele economie.

Voorbereiding op verliezen: voorzieningen en dekking

Iedere bank moet zich erop voorbereiden dat leningen niet-renderend zullen blijken. Om dit kredietrisico te compenseren, maakt de bank een schatting van de toekomstige verliezen die ze op een lening verwacht te lijden en treft daar een voorziening voor. Zo'n voorziening betekent dat de bank van tevoren een verlies op de lening boekt. Banken gebruiken hun kapitaal om deze verliezen op te vangen: door een voorziening te treffen neemt de bank het verlies en verlaagt ze haar kapitaal met het bedrag dat niet van de klant kan worden gevorderd.

De voorzieningen hoeven niet gelijk te zijn aan de volledige waarde van de niet-renderende leningen, want mogelijk lost de klant een deel wel af. Verder kunnen banken vaak een deel van het uitgeleende bedrag terugkrijgen door het onderpand dat de klant heeft gegeven (activa, vastgoed) te verkopen. Alleen het verwachte nettoverlies moet worden gedekt. Het percentage niet-renderende leningen waarvoor voorzieningen zijn getroffen wordt de NPL-dekking van de bank genoemd. Het geeft aan in hoeverre de bank de verwachte verliezen op niet-renderende leningen al heeft geboekt.

Hoe treft een bank een voorziening?

Stel dat een bank ter waarde van € 100 aan niet-renderende leningen heeft uitstaan en verwacht daar een nettoverlies van € 40 op te zullen lijden. Ze dekt die verliezen met een voorziening van € 40 en heeft daarmee een NPL-dekkingsratio van 40%.

De voorzieningen moeten toereikend zijn: minimumdekkingsratio

Het EU-recht voorziet in een minimale dekkingsratio die banken moeten aanhouden, zodat ze altijd voldoende voorzieningen hebben getroffen. Een bank die onvoldoende voorzieningen heeft getroffen om nieuwe NPL's te dekken, moet het verschil corrigeren door dit van haar kapitaal af te trekken. Dat kan problemen geven als de bank onvoldoende kapitaalbuffers bovenop de minimumvereisten heeft voor een veilige bedrijfsvoering.

Tijdige dekking: tijdschema voor voorzieningen

Banken mogen niet te lang wachten met het treffen van voorzieningen voor niet-renderende leningen. Er zijn allerlei instrumenten en maatregelen in het leven geroepen om ervoor te zorgen dat de banken niet alleen voldoende, maar ook tijdig voorzieningen treffen. Een daarvan is een vast tijdschema voor voorzieningen dat als een soort achtervang voor ontoereikende NPL-dekking dient.

Hoe werkt dat? Welke mate van dekking op verschillende momenten nodig is, wordt aan de hand van het tijdschema bepaald, te beginnen bij het moment waarop de lening niet-renderend wordt. Hoe langer een lening als niet-renderend is aangemerkt, hoe onwaarschijnlijker het is dat die ooit wel weer renderend wordt en hoe hoger de voorziening moet zijn. De vereiste dekking stijgt dus geleidelijk tot die uiteindelijk 100% bereikt.

Hoeveel tijd voor dat proces nodig is, hangt af van de vraag of het een (door onderpand) gedekte lening of ongedekte lening betreft. Voor ongedekte leningen moet de bank uiterlijk binnen drie jaar een voorziening van 100% hebben getroffen. Voor gedekte leningen is die termijn zeven tot negen jaar.

Dit achtervangmechanisme helpt ervoor te zorgen dat banken goed zijn toegerust om kredietverliezen op te vangen. Maar het werkt alleen voor leningen die door de banken als niet-renderend zijn aangemerkt. Banken moeten dus hun uitstaande leningen nauwgezet volgen en de leningen die het risico lopen NPL's te worden vroegtijdig signaleren en als zodanig classificeren.

Aanvullende informatie

De dekkingsvereiste die voortkomt uit het EU-recht (‘Pijler 1-backstop’) is voor alle banken in de Europese Unie bindend en is van toepassing op alle kredieten die vanaf 26 april 2019 worden verstrekt. Voor kredieten die vóór die datum zijn verstrekt, gelden niet-bindende verwachtingen vanuit het ECB-bankentoezicht (‘Pijler 2-verwachtingen’), die op een vergelijkbare manier werken. Zie de ‘Mededeling over de verwachtingen van de toezichthouder voor de dekking van NPE's’ van augustus 2019 voor nadere informatie over de wisselwerking tussen de bindende vereisten en de niet-bindende verwachtingen van de toezichthouder.

Mededeling over de verwachtingen van de toezichthouder voor de dekking van NPE's